Stichting Take Back Your Privacy

De Ierse privacywaakhond, de Data Protection Commission (DPC), legt TikTok een boete van 345 miljoen euro op wegens het schenden van de privacy van kinderen gedurende vijf maanden in 2020 (zie persbericht DPC). Ook moet TikTok binnen drie maanden de geconstateerde overtredingen beëindigen. De DPC baseert de boete op verschillende AVG-schendingen:

Video’s van kinderen waren op TikTok automatisch openbaar en dus zichtbaar voor iedereen (niet alleen voor vrienden of andere TikTok-gebruikers);
Daarnaast was de functie ‘family pairing’, die ouders meer controle moet geven over het TikTok-account van hun kinderen, onjuist ingesteld. Hierdoor konden ook andere volwassenen hun account koppelen aan dat van het kind waardoor bijv. grooming (online kinderlokken) op de loer ligt;
Kinderen hebben onduidelijke en onvoldoende transparante informatie gekregen over hun accountinstellingen;
TikTok maakt gebruik van zogenaamde ‘dark patterns’ om kinderen ertoe te zetten voor de privacy-onvriendelijke instellingen te kiezen.

Stichting Take Back Your Privacy (TBYP) baseert haar collectieve actie tegen TikTok namens de kinderen in Nederland onder meer ook op de privacyschendingen zoals de DPC heeft gesignaleerd (zie hier een samenvatting van de aanklacht van TBYP tegen TikTok). TBYP vindt het een positieve ontwikkeling dat deze privacyschendingen nu door de DPC zijn vastgesteld en beboet.

Aanmelden voor de collectieve actie van TBYP tegen TikTok kan nog steeds via deze link.

Take Back Your Privacy is dit jaar event partner van het Outvie Actualiteitencongres Dataprotectie en Privacy dat op 28 en 29 september 2023 plaats zal vinden in Amsterdam. Tijdens dit congres is er onder meer aandacht voor de recente rechtspraak van het Hof van Justitie EU, de impact van de NIS2-Richtlijn en de EU-datastrategie en AI. Meer informatie over dit congres kunt u hier vinden.

On 28 June 2023, the second hearing took place. During the hearing, Take Back Your Privacy substantiated why the foundation is admissible and why it should be appointed as the exclusive representative. TBYPalso addressed the possibility of collective actions regarding GDPR violations and the (material and immaterial) damages suffered by the children. The other two plaintiffs and TikTok have also spoken. The court plans to render judgment on 30 August 2023 and to decide which plaintiff is best suited to continue the TikTok proceedings.

De Ierse privacytoezichthouder, de Data Protection Commission (DPC), heeft Meta Platforms Ireland Limited (Meta) een recordboete van maar liefst €1,2 miljard opgelegd. Meta krijgt deze boete omdat persoonsgegevens van Europese Facebook-gebruikers worden verwerkt op servers in de Verenigde Staten. Dit leidt tot privacyrisico’s: de gebruikersgegevens kunnen bijvoorbeeld in handen komen van Amerikaanse inlichtingendiensten. Doordat Facebook miljoenen gebruikers heeft in de Europese Unie, gaat het om enorme hoeveelheden persoonsgegevens. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) stelt strenge eisen aan het doorgeven van persoonsgegevens buiten Europa. De DPC heeft geoordeeld dat deze eisen door Meta niet goed zijn nageleefd. Met deze recordboete voor het overtreden van de AVG wordt een sterk signaal afgegeven.

Ook TikTok verwerkt persoonsgegevens van Europese TikTok-gebruikers buiten Europa en lijkt hierbij niet aan de daarvoor geldende eisen te voldoen. Stichting Take Back Your Privacy heeft daarom ook in haar dagvaarding in de zaak tegen TikTok uiteengezet dat TikTok hierdoor onrechtmatig handelt.

Je kunt je (kind) nog altijd aansluiten bij de actie die wij met steun van de Consumentenbond tegen TikTok voeren. Klik hier voor meer informatie en om je aan te melden.

Stichting Take Back Your Privacy sprak met Eline Donker van SVJ Media over de zaak die TBYP heeft aangespannen tegen TikTok. Het artikel is hier terug te lezen.

Op 21 maart 2023 heeft het Nederlandse kabinet de rijksambtenaren dringend geadviseerd om apps zoals TikTok niet meer op hun werktelefoons te gebruiken en de apps te verwijderen. Deze oproep volgt na een adviesrapport van de inlichtingendienst AIVD. Momenteel is (nog) geen sprake van een verbod, maar staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitalisering) waarschuwt namens het kabinet voor apps uit landen zoals China, Rusland, Iran en Noord-Korea. De AIVD geeft in het rapport aan dat deze landen een ‘offensief cyberprogramma’ hebben tegen Nederland. Hierdoor zijn apps zoals TikTok spionagegevoelig. De Rijksoverheid werkt op korte termijn toe naar een situatie dat het op alle telefoons van rijksambtenaren onmogelijk is om onveilige apps zoals TikTok te installeren.

Het Nederlandse kabinet is niet de eerste die opkomt tegen het gebruik van TikTok. Overheden in onder meer de Verenigde Staten, België, Canada en het Verenigd Koninkrijk hebben het gebruik van TikTok eerder al verboden. Ook op Europees niveau is besloten dat medewerkers van het Europese Parlement, de Europese Commissie en de Europese Raad de app niet meer mogen gebruiken.

Stichting Take Back Your Privacy is blij dat steeds breder bekend wordt dat TikTok grootschalige privacyschendingen begaat. Hoewel Stichting Take Back Your Privacy niet pleit voor een verbod, is het goed dat de AIVD en het kabinet kritisch kijken naar het privacybeleid van apps zoals TikTok. Stichting Take Back Your Privacy blijft deze ontwikkelingen nauwgezet volgen.

Zie de volgende artikelen hieronder:

Kabinet verbiedt TikTok op werktelefoons van rijksambtenaren
Geen verbod voor ambtenaren, wel oproep om TikTok te verwijderen
Kabinet spoort rijksambtenaren aan TikTok van hun werktelefoons te halen, werkt toe naar verbod

Stichting Take Back Your Privacy ging in gesprek met Mark van Horik voor een aflevering van de podcast Cybersecurity Stories. In deze podcast vertellen we meer over de TikTok-zaak en wat we graag willen bereiken. U kunt de podcast hier terugluisteren.

Op 2 december 2022 trad het nieuwe privacybeleid van TikTok in werking. Het nieuwe privacybeleid bevestigt dat TikTok medewerkers in elf landen buiten Europa toegang krijgen tot persoonsgegevens van Nederlandse gebruikers. Eén van die landen is China.

Waarom is dit zorgelijk? De NOS vroeg het drie juristen, die bevestigen wat TBYP al in de dagvaarding heeft gezegd. Het is onduidelijk om welke gegevens het gaat, wat TikTok hiermee doet en of er afdoende waarborgen zijn om de gegevens goed te beschermen. TikTok blijft weigeren om hier duidelijkheid over te geven. Mogelijk heeft de Chinese overheid toegang tot de gegevens. De data zouden bijvoorbeeld kunnen worden gebruikt om de Chinese propaganda richting het Westen verder te verfijnen of om profielen van mensen op te bouwen. Omdat TikTok alles wat je doet registreert, kan het bedrijf een bijzonder goed beeld opbouwen van wie je bent. Ook is het zeer wel mogelijk dat dit privacybeleid geen daadwerkelijke wijziging is, maar een ‘reparatietruc’ om te legitimeren dat medewerkers in China allang toegang hadden tot deze gegevens.

Na een eerdere NOS-rapportages over de door TikTok aangekondigde wijziging in haar privacybeleid en de doorgifte van gegevens van Nederlandse gebruikers aan China, werden er in de Tweede Kamer vragen gesteld aan minister Adriaansens van Economische Zaken en staatssecretaris Van Huffelen van Digitalisering. TBYP sprak in dit kader ook met Tweede Kamerlid Don Ceder (ChristenUnie) die bezorgd is over TikTok’s handelswijze en de gevolgen daarvan voor de privacy van kinderen.

Het is goed dat er zowel in de politiek als in de media kritisch wordt gekeken naar het privacybeleid van TikTok. Het in opdracht van de NOS uitgevoerde onderzoek onderstreept wat TBYP al die tijd al heeft gezegd: TikTok schendt de privacyrechten van de Nederlandse (minderjarige) gebruikers van de TikTok-app.

Zie de volgende NOS-artikelen hieronder:

“China krijgt toegang tot TikTok data, moet je je daar zorgen over maken?”

“Chinese TikTok medewerkers krijgen toegang tot data Europese gebruikers”

“Toegang China tot TikTok in strijd met privacywet zeggen experts”

De ChristenUnie maakt zich zorgen over de impact van TikTok en het gebrek aan privacybescherming dat TikTok kinderen geeft. ChristenUnie Kamerlid Don Ceder stelde Kamervragen over de handelswijze van TikTok en de doorgifte van persoonsgegevens van kinderen naar landen als China. Daarnaast verzocht de heer Ceder de regering om socialmediaplatformen te dwingen de algoritmes voor kinderen uit te zetten of aangepaste varianten te maken.

TBYP sprak met dhr. Ceder, die zich in dit kader actief inzet voor de bescherming van Nederlandse kinderen en hun ouders. Hij geeft zijn visie op veilig internetten voor kinderen, en wat de overheid in dit kader kan doen om Nederlandse kinderen te beschermen.

Waarom bent u zich gaan inzetten voor de privacyrechten van Nederlanders? Was er een concrete aanleiding?

De ChristenUnie vindt dat de overheid een taak heeft om op te komen voor wat en wie kwetsbaar is. Dat geldt in het fysieke domein maar ook in het digitale domein. Ook je privacy is iets wat kwetsbaar is. Ik heb bijvoorbeeld tientallen ouders bijgestaan die slachtoffer zijn geworden van de Toeslagenaffaire. Die stonden op lijsten waar ze geen idee van hadden en gegevens werden zonder toestemming gedeeld en misbruikt. Een groot onrecht.

Kunt u iets vertellen over wat u doet als Kamerlid in de strijd voor een veiliger internet voor kinderen?

Juist kinderen zijn kwetsbaar op het internet. Kinderen moeten onbezorgd kunnen opgroeien, ook online. Dat betekent een omgeving waarin ze niet worden gevolgd en in een algoritmefuik terecht komen. Waar ze worden beschermd tegen schadelijke content en apps die doelbewust inspelen op de zwaktes van kinderen. Ik zet me ervoor in om de rechten van kinderen online te verbeteren. Bijvoorbeeld via wettelijke borging van de Code voor Kinderrechten maar ook door kritisch op te treden tegen de slechte wijze waarop social mediabedrijven omgaan met de bescherming van kinderen.

Kan de overheid meer doen om kinderen te beschermen in het digitale domein?

Ja, de overheid kan en moet meer doen. Bijvoorbeeld via het wettelijk borgen van een Kind Impact Assessment. Daarmee kan van ontwerpers van digitale middelen bindend worden gevraagd om bescherming van kinderen bij ontwerp en doorontwikkeling een centrale plek te geven. Maar ook door kinderen en hun ouders weerbaar te maken. Niet als excuus om niet over te gaan tot regulering maar wél om ervoor te zorgen dat dit gesprek ook plaatsvindt aan de keukentafel. Dat ouders snappen dat wanneer je kind een gratis dienst gebruikt, het kind vaak niet de klant maar het product is.

Heeft u zelf wel eens te maken gehad met een schending van uw privacy?

Ook ik maak gebruik van social media en aangezien de meeste apps zich niet aan de wet houden heb ook ik geregeld te maken met schending van privacy, micro-targeting, algoritme fuiken en datalekken.

Wat zou u Take Back Your Privacy en de Consumentenbond willen adviseren in hun actie tegen de privacy- en consumentenrechtschendingen door TikTok?

Jullie voeren de goede strijd, daar ben ik van overtuigd. En er ligt een opdracht voor de Autoriteit Persoonsgegevens en politiek om ervoor te zorgen dat de wet beter wordt gehandhaafd. Maar als maatschappelijke organisaties zie ik nog wel eens kans omdat je de mogelijkheid hebt om het gesprek over schendingen door TikTok breder te voeren. Door actief het publieke debat op te zoeken en zo ook ouders te doordringen van de risico’s die achter de façade van dansjes en kattenfilmpjes schuilt.

Naar aanleiding van een bericht van de NOS dat Chinese TikTok medewerkers toegang krijgen tot persoonsgegevens van Europese TikTok gebruikers, hebben verschillende kamerleden hierover vragen aan het kabinet gesteld. Staatssecretaris Van Huffelen heeft deze vragen, mede namens de minister voor Rechtsbescherming, beantwoord.

De kernboodschap van deze antwoorden is als volgt:

Onduidelijkheid over hoeveelheid minderjarige TikTok-gebruikers – De staatssecretaris heeft bij TikTok nagevraagd hoeveel minderjarige TikTok-gebruikers er in Nederland zijn, maar TikTok weigert om deze informatie te verstrekken. De staatssecretaris merkt op dat de juistheid van de opgegeven leeftijd niet door TikTok wordt geverifieerd en dat Brits onderzoek heeft uitgewezen dat veel kinderen een social media-account voor volwassenen hebben.

Doorgifte van persoonsgegevens naar China in strijd met de AVG is “absoluut onacceptabel” – TikTok is ook gevraagd om opheldering te geven over de vraag welke medewerkers toegang hebben tot welke gegevens, maar ook op deze vraag wilde TikTok geen antwoord geven. Het kabinet vindt het “absoluut onacceptabel” wanneer persoonsgegevens van Nederlandse gebruikers van TikTok – dat zijn met name kinderen – onrechtmatig in handen van de Chinese overheid komen.

Staatssecretaris gaat gesprek aan met TikTok – Er staat op 6 december 2022 een gesprek gepland met TikTok waarbij de uitgangspunten van de privacybescherming bij TikTok onder de aandacht zullen worden gebracht.