Uit een Amerikaans onderzoek blijkt dat TikTok de (persoons)gegevens die zijn verzameld van Amerikaanse gebruikers, toegankelijk zijn (geweest) voor TikTok’s moederbedrijf (ByteDance) in China. Uit verschillende audio opnames blijkt dat werknemers van ByteDance in China toegang hadden tot deze gegevens, hoewel TikTok dit eerder nog ontkende. Volgens TikTok zouden de door TikTok in Amerika verzamelde gegevens het land niet verlaten, maar dit blijkt nu toch het geval te zijn geweest. Dat ByteDance in China inzage had in deze gegevens van Amerikaanse TikTok gebruikers, is door TikTok bevestigd in een brief aan Amerikaanse senatoren.
De gegevens omvatten zowel de persoonsgegevens van Amerikaanse gebruikers, zoals hun telefoonnummer en geboortedatum, alsook welke video’s zij uploaden of bekijken. Hierdoor bestaat de mogelijkheid dat de Chinese overheid inzage heeft verkregen in gevoelige informatie van Amerikanen, wat uiteraard volstrekt onwenselijk is. Of ook de gegevens van Europese TikTok-gebruikers toegankelijk zijn in China is nog onduidelijk maar in een van de audio opnames wordt gezegd dat “alles in China wordt gezien”.
TBYP heeft in haar dagvaarding aan de kaak gesteld dat TikTok ten onrechte persoonsgegevens doorgeeft aan derde landen, waaronder China. Dit alarmerende onderzoek laat zien dat de zorgen van TBYP nog steeds actueel zijn.
De Europese Commissie heeft bekendgemaakt dat TikTok de regels inzake reclame en consumentenbescherming (beter) zal gaan naleven. TikTok heeft dit toegezegd na een onderzoek door en een klacht van de overkoepelende Europese consumentenorganisatie BEUC, waartoe ook de Nederlandse Consumentenbond behoort. BEUC had onder meer vastgesteld dat TikTok er niet in slaagde kinderen te beschermen tegen verborgen advertenties en ongepaste inhoud.
TikTok heeft beloofd dat duidelijker zal worden aangegeven wanneer er sprake is van betaalde reclame en dat meer informatie zal worden verschaft over het aankopen en gebruiken van coins en het versturen van gifts.
Hoewel TikTok met deze wijzigingen een kleine stap in de juiste richting maakt, erkent TikTok in feite dat zij zich tot nu toe niet aan de regels inzake consumentenbescherming heeft gehouden, zoals Stichting Take Back Your Privacy (TBYP) ook heeft betoogd in haar dagvaarding. Daarnaast gaan de wijzigingen inzake de bescherming van kinderen niet ver genoeg volgens TBYP. Zo heeft TikTok bijvoorbeeld niet willen toezeggen te stoppen met het profileren van kinderen en het gericht aanbieden van advertenties aan kinderen.
De TikTok-actie blijft daarom nog steeds van groot belang. Je kunt je nog altijd aansluiten bij de actie die wij samen met de Consumentenbond tegen TikTok voeren. Klik hier voor meer informatie en om je aan te melden!
Op 9 mei 2022 mocht Friederike van der Jagt namens TBYP de openingslezing verzorgen van het symposium “Big Tech: Gatekeeping the Digital Markets” van de studievereniging Sirius van het Utrecht Law College. Met rond de 100 actieve studenten die deelnamen was het een mooie gelegenheid om in discussie te gaan over social media gebruik onder jongeren en aandacht te vragen voor de (goede) omgang met persoonsgegevens. Door deel te nemen aan dit soort symposia en congressen blijft TBYP aandacht vestigen op het recht op privacy en de rechtszaak die zij in samenwerking met de Consumentenbond tegen TikTok voert en probeert TBYP bij te dragen aan het maatschappelijke debat.
Mede onder druk van de collectieve actie van Take Back Your Privacy heeft TikTok moeten erkennen dat zij op dit moment persoonsgegevens van Europese gebruikers opslaat buiten de EU. Dit volgt uit een recent persbericht waarin TikTok aankondigt een datacentrum in Dublin (Ierland) te zullen gaan bouwen waar in de toekomst de persoonsgegevens van Europese TikTok-gebruikers zullen worden opgeslagen.
Dat TikTok de persoonsgegevens van gebruikers opslaat buiten de EU is problematisch. Landen buiten de EU bieden niet hetzelfde privacybeschermingsniveau en voor dergelijke doorgiftes gelden strenge eisen, waar TikTok niet aan lijkt te voldoen. Take Back Your Privacy heeft daarom ook in haar dagvaarding uiteengezet dat TikTok onrechtmatig handelt door de persoonsgegevens van Europese TikTok-gebruikers buiten de EU te verwerken.
Uiteraard blijven wij kritisch in de gaten houden wat TikTok nu precies met de persoonsgegevens gaat doen en of dit overeenstemt met de Europese privacyregels en zetten we onze procedure tegen TikTok voort.
Ben jij een minderjarige die gebruik maakt of heeft gemaakt van TikTok? Dan is TikTok ook met jouw persoonsgegevens niet goed omgegaan. Je kunt je nog altijd aansluiten bij de actie die wij samen met de Consumentenbond tegen TikTok voeren. Klik hier voor meer informatie en om je aan te melden!
Op 31 maart jl. gingen wij in een online interactieve sessie in gesprek met alumni van de Stichting IMC Weekendschool. Stichting IMC Weekendschool verzorgt aanvullend, motivatie-gericht onderwijs voor jongeren vanaf tien jaar. Na een privacy quiz bespraken we de privacyrisico’s bij het gebruik van social media en vertelden we meer over de TikTok-zaak. We bespraken ook wat je zelf kunt doen om je privacy op social media beter te beschermen en waarom je misschien niet alles online moet delen. Het was een inspirerende sessie en we danken de alumni voor hun actieve bijdrage!
Friederike van der Jagt, privacyrechtadvocaat en voorzitter van Stichting Take Back Your Privacy, deelt haar visie op de Code voor Kinderrechten en legt uit wat je als burger zelf kan doen om te zorgen dat privacywetgeving wordt nageleefd. Het interview is te vinden op de website van de Code voor Kinderrechten.
In een recente zaak tegen Facebook ligt de vraag voor onder welke voorwaarden consumentenbelangenbehartigers collectieve acties mogen starten in reactie op een inbreuk op de Algemene Verordening Gegevensbescherming (“AVG”). Het advies van de Advocaat-Generaal (“AG”) is duidelijk: er is veel ruimte voor collectieve acties voor belangenbehartigers, zoals de actie van Stichting Take Back Your Privacy tegen TikTok. De belangrijkste adviezen van de A-G zijn als volgt samen te vatten:
De AVG staat niet in de weg aan nationale regelgeving die consumentenbelangenorganisaties toestaat collectieve acties te starten, zolang de actie tot doel heeft de rechten uit de AVG te waarborgen (o.a. randnummers 54 – 60).
Een collectieve actie kan op basis van artikel 80 lid 2 AVG worden ingesteld indien er een schending is van AVG-bepalingen. De belangenhartiger dient dan aan te voeren dat er een inbreuk heeft plaatsgevonden op de subjectieve rechten die de AVG aan betrokkenen geeft. Het is voor ontvankelijkheid niet nodig dat de benadeelden reeds zijn geïdentificeerd, of een mandaat aan de collectieve belangenbehartiger hebben gegeven (o.a. randnummer 63).
Collectieve acties zijn volgens de A-G bij uitstek geschikt om de doelstellingen van de AVG te verwezenlijken en een hoog niveau van bescherming van persoonsgegevens te waarborgen (randnummer 76).
De AG bij het Hof van Justitie van de EU (“HvJ”) geeft advies aan het HvJ over de werking van het Europese recht. In verreweg de meeste zaken volgt het HvJ het advies van de AG. De conclusie van de AG is een belangrijke steun in de rug voor acties gericht op de bescherming van persoonsgegevens. Nu is het wachten op het oordeel van het HvJ.
In oktober vond de 43e bijeenkomst van de Global Privacy Assembly (GPA) plaats. Op de agenda stonden onder meer de rechten van kinderen in de digitale wereld. In de vorm van een resolutie heeft de GPA een aantal aandachtspunten op een rij gezet. De lijst is een oproep aan alle partijen die zich richten op kinderen in de digitale wereld: ga met deze punten aan de slag.
De Stichting Take Back Your Privacy (TBYP) daagt in samenwerking met de Consumentenbond TikTok voor de rechter. Eerder legden de organisaties al eisen neer bij het bedrijf wegens het schenden van de privacy en de consumentenrechten van kinderen. Gesprekken hierover met TikTok liepen echter op niets uit.
De Consumentenbond en TBYP eisen dat TikTok stopt met zijn onrechtmatig handelen, alle illegaal verzamelde persoonsgegevens verwijdert en een schadevergoeding betaalt. De schadevergoeding bestaat allereerst uit 2 miljard euro, zodat elk kind dat gedupeerd is een vast bedrag krijgt:
€1.500 voor elk kind dat jonger was dan 13 toen het de app begon te gebruiken;
€1.250 voor elk kind dat 13, 14 of 15 was toen het de app begon te gebruiken;
€1.000 voor elk kind dat 16 of 17 was toen het de app begon te gebruiken.
Daarnaast eisen TBYP en de Consumentenbond dat TikTok de winst die het bedrijf over de rug van Nederlandse kinderen heeft verdiend aan hen betaalt als verdere schadevergoeding. In 2020 maakte ByteDance, het moederbedrijf achter TikTok, wereldwijd $19 miljard winst.
Onvoldoende
‘Het is duidelijk dat TikTok de privacy van kinderen niet serieus neemt’, zegt Friederike van der Jagt, voorzitter van TBYP: ‘TikTok blijft de privacy van kinderen opofferen om winst te maken. En dat gedrag is nog kwalijker doordat kinderen tijdens de lockdown geïsoleerd zijn geraakt en ze meer dan ooit gebruik zijn gaan maken van TikTok.’
Uitbuiting
Volgens Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond, rechtvaardigen de overtredingen van TikTok de hoogte van het geëiste bedrag: ‘TikTok heeft op schandalige wijze misbruik gemaakt van soms nog hele jonge kinderen. Het heeft ze misleid, hun privacy geschonden en over hun rug grove winst gemaakt. Pure uitbuiting, die gecompenseerd moet worden. En wel op een manier die ook afschrikkend werkt voor andere bedrijven die hetzelfde doen.’
1,5 miljoen kinderen
TikTok – en zijn voorloper musical.ly – verzamelt al jarenlang illegaal privégegevens van kinderen. Daarbij gaat het om geboortedata, telefoonnummers en e-mailadressen, maar ook gevoelige informatie, zoals informatie over seksuele voorkeuren, religieuze overtuiging en zelfs biometrische gegevens (zoals gezichtsherkenning). Deze gegevens gebruikt het bedrijf om gericht advertenties te kunnen tonen aan kinderen. Ook schendt het bedrijf consumentenrechten van de kinderen. Volgens onderzoek van TBYP zijn meer dan 1,5 miljoen kinderen door TikTok gedupeerd.
Aanmelden
De Consumentenbond en TBYP roepen consumenten op om de actie te steunen en zich aan te melden. Dat geldt met name voor ouders van kinderen die in Nederland TikTok of de voorloper van TikTok, musical.ly, hebben gebruikt sinds 25 mei 2018. Aanmelden is gratis. Inmiddels hebben zich al ruim 11.500 mensen gemeld.
Steun
De actie wordt gesteund door onder andere de Europese consumentenorganisatie BEUC, Terre des Hommes, Platform Bescherming Burgerrechten, Bits of Freedom, Privacy First, Defence for Children, Bureau Jeugd en Media, KidsRights, en onderzoeksinstelling Waag.
