Dev Site: In Progress

Auteur: Kelly Groglio

De Italiaanse mededingingsautoriteit (Autorita’ Garante della Concorrenza e del Mercato, AGCM) die zich ook bezighoudt met consumentenbescherming heeft aan TikTok op 14 maart 2024 een boete van EUR 10 miljoen opgelegd. Deze boete is opgelegd omdat TikTok te weinig heeft gedaan om jongeren te beschermen tegen de gevaarlijke ‘Frans litteken’-challenge. Bij deze challenge worden jongeren uitgedaagd om door te krabben of aan hun wangen te trekken, rode vlekken in hun gezicht te laten verschijnen. TikTok heeft geen adequate maatregelen getroffen om de verspreiding van deze gevaarlijke content te voorkomen en heeft deze content zelfs aanbevolen. Dit levert een oneerlijke handelspraktijk op. Een jaar geleden begon de AGCM het onderzoek naar deze challenge en andere gevaarlijke content, zoals video’s die zelfmoord, zelfbeschadiging en anorexia aanprijzen.

Stichting Take Back Your Privacy (TBYP) vindt het een positieve ontwikkeling dat nationale en Europese toezichthouders steeds meer onderzoek doen naar de gevaarlijke handelspraktijken door TikTok en TikTok hiervoor bestraffen. De collectieve actie van TBYP tegen TikTok is mede gebaseerd op de oneerlijke handelspraktijken van TikTok en het gebrek aan bescherming dat TikTok biedt aan minderjarigen.

Lees meer:

Op donderdagmiddag 14 maart 2024 zullen voorzitter van TBYP, Friederike van der Jagt en een van de advocaten in de TikTok-zaak, Robert Verburg, deelnemen aan het seminar ‘Privacy en collectieve acties’ van de Universiteit Utrecht. Friederike en Robert zullen spreken over het perspectief van eisers bij het collectief procederen over privacy. Het volledige programma is hier te vinden.

Stichting Take Back Your Privacy sprak met het Financieele Dagblad en MT/Sprout over de TikTok-zaak. TBYP vestigde aandacht op de massaschadeclaim als middel om de druk op TikTok te verhogen. De artikelen zijn hier en hier te lezen.

Sinds augustus 2023 moeten grote internetbedrijven voldoen aan nieuwe Europese regels, neergelegd in de Digital Services Act (DSA). De DSA geeft regels over o.a. de bescherming van kinderen, transparantie van reclame, toegang tot gegevens, het ontwerp van apps en het omgaan met schadelijke content. Op basis van de DSA moet TikTok een veilige online omgeving voor kinderen bieden, hun privacy beschermen en optreden tegen schadelijke content. 

Op 19 februari 2024 heeft de Europese Commissie bekendgemaakt dat een formeel onderzoek gestart wordt om te kijken of TikTok aan de DSA voldoet. Hierover bestaan twijfels, omdat TikTok onder meer bekend staat om het zogenaamde ‘rabbithole effect’. Hierdoor krijgen gebruikers steeds extremere content te zien door schadelijke algoritmes. Diezelfde algoritmes kunnen heel verslavend zijn. De Europese Commissie zal ook onderzoek doen naar het ontwerp van de app, zoals standaardprivacyinstellingen voor minderjarigen. Het is nog niet bekend hoelang het onderzoek zal duren. 

TBYP is blij dat er steeds meer onderzoek wordt gedaan naar (privacy)schendingen door TikTok. Hierdoor wordt het inbreukmakend gedrag van TikTok steeds breder bekend en erkend. Een onderzoek van de Europese Commissie kan voor TikTok druk opvoeren om haar gedrag aan te passen. Eerder legde ook de Ierse Data Protection CommissionTikTok wegens privacyschendingen al een miljoenenboete van €345 miljoen op.

Zie voor meer informatie: 

Europese Commissie begint onderzoek naar TikTok om bescherming kinderen

Commissie leidt formele procedures tegen TikTok in het kader van de wet inzake digitale diensten

De rechtbank Amsterdam oordeelde woensdag 10 januari 2024 dat Stichting Take Back Your Privacy – ondersteund door de Consumentenbond – exclusief de belangen mag behartigen van Nederlandse kinderen in een massaschadeclaim tegen TikTok. TikTok schendt volgens hen namelijk op grote schaal de privacy van ruim 1,5 miljoen Nederlandse kinderen.

De rechtbank bepaalde dat Take Back Your Privacy het meest geschikt is om de procedure namens 1,5 miljoen Nederlandse kinderen tegen TikTok (als zogenaamde exclusieve belangenbehartiger) te voeren. Een andere eiser in de TikTok-procedure, Stichting Massaschade & Consument, zal exclusief de belangen behartigen van de volwassen TikTok-gebruikers. Take Back Your Privacy zal nu het voortouw nemen in het vervolg van de procedure. Het vonnis betekent ook dat TikTok nu inhoudelijk moet reageren op de verwijten van Take Back Your Privacy.

Collectieve actie

Friederike van der Jagt, voorzitter van Take Back Your Privacy: ‘Wij zijn zeer verheugd over deze uitspraak. De TikTok-zaak gaat nu echt om de inhoud draaien. Het platform moet zich verantwoorden voor schendingen van de privacywetgeving. Wij eisen dat TikTok Nederlandse minderjarige gebruikers een schadevergoeding betaalt voor het illegaal verzamelen en verhandelen van hun gegevens. Ook moet het platform verzamelde gegevens verwijderen en zich voortaan aan de wet houden. Nederlandse kinderen moeten in de toekomst veilig gebruik kunnen maken van TikTok.’

Illegaal

Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond: ‘Kinderen en ouders hebben er geen idee van hoezeer TikTok gebruikers in de gaten houdt en welke gegevens het al jaren illegaal verzamelt. Denk aan profielinformatie, video’s, foto’s, locatiegegevens en alles wat kinderen doen in de app. Bijvoorbeeld waar ze naar kijken, hoelang en wat ze leuk vinden. TikTok gebruikt deze data om miljarden winst te maken via gerichte advertentieverkoop. Ook stuurt het platform gegevens van kinderen naar het buitenland, onder meer naar China, zonder dat duidelijk is wat er vervolgens met die gegevens gebeurt. Dat moet stoppen.’

Tweede overwinning

Dit is een mooie overwinning in de collectieve actie die de Take Back Your Privacy in 2021 startte met steun van de Consumentenbond. Eerder bepaalde de Nederlandse rechter al bevoegd te zijn om te oordelen over TikTok, ook al is het platform niet in Nederland gevestigd.

Aanmelden nog mogelijk

Consumenten kunnen hun kinderen nog steeds aanmelden voor de TikTok-claim. Dat geldt voor ouders/verzorgers van kinderen in Nederland die TikTok of musical.ly (de voorloper van TikTok) hebben gebruikt sinds 25 mei 2018.

Lees verder:

Meld je gratis aan voor de TikTok-claim
TikTok gedagvaard om schending rechten kinderen

De rechtbank Amsterdam heeft TBYP laten weten dat het vonnis in de TikTok zaak is uitgesteld tot 10 januari 2024. Het vonnis gaat over de ontvankelijkheid van TBYP en de aanwijzing van de exclusieve belangenbehartiger.

Nu Take Back Your Privacy (TBYP) haar financieringsovereenkomst op verzoek van de rechtbank Amsterdam heeft aangepast en hierover een akte heeft ingediend op 8 november 2023, kan de rechtbank Amsterdam beslissen over de ontvankelijkheid van TBYP en aangeven welke stichting wordt aangewezen als exclusieve belangenbehartiger in deze WAMCA-procedure. De rechtbank heeft laten weten dat het op 27 december 2023 hierover vonnis zal wijzen. Na bijna drie jaar procederen hoopt TBYP na 27 december 2023 eindelijk weer inhoudelijke stappen te kunnen zetten in de massaschadezaak tegen TikTok.

Op 4 december 2023 is de voorzitter van Take Back Your Privacy, Friederike van der Jagt, gastspreker bij het gratis te volgen webinar “TikTok’s ‘Privacy Washing’ & Meta’s Priced Privacy” van ComplyCloud. Meer informatie is hier te vinden.


De rechtbank oordeelde dat Stichting Take Back Your Privacy (TBYP) voldoet aan de eisen om een massaschadeclaim te mogen voeren (in juridische termen: TBYP is ontvankelijk), met uitzondering op één punt. Voordat de rechtbank definitief kan oordelen over de ontvankelijkheid van TBYP, zal TBYP haar financieringsovereenkomst met haar financier moeten aanpassen. Hierover zal TBYP op 8 november 2023 een akte indienen, waarna TikTok mag reageren. Daarna zal de rechtbank bovendien oordelen over de vraag wie als exclusieve belangenbehartiger(s) wordt (worden) aangewezen. Dit kan TBYP zijn, SMC en/of SOMI.

Het goede nieuws is dat de zaak nu verder gaat en dat TikTok verantwoording zal moeten afleggen over de privacyschendingen.

De rechtbank Amsterdam zou aanvankelijk op 11 oktober 2023 vonnis wijzen over de ontvankelijkheid van Take Back Your Privacy (TBYP) (en de andere stichtingen) en over de vraag wie als exclusieve belangenbehartiger wordt aangewezen. De rechtbank heeft partijen laten weten dat de vonnisdatum met enkele weken wordt uitgesteld. Zodra TBYP een update ontvangt over de nieuwe vonnisdatum, zal TBYP haar achterban hiervan op de hoogte stellen door een update op haar website te plaatsen.